به گزارش تحریریه، بریکس در یک سال اخیر دو تصمیم مهم گرفت؛ نخست تلاش برای معرفی ارز جدید و روش اختصاصی برای تسویه حساب ها بین اعضا و دیگری افزایش اعضای این گروه.

این ائتلاف از ابتدای سال ۲۰۲۴ با دعوت از چند کشور گام مهمی را در زمینه گسترش دامنه تاثیرگذاری خود برداشت. اعضای اولیه این بلوک ( برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) تصمیم گرفتند تا کشورهای آرژانتین، اتیوپی، امارات متحده عربی، ایران، عربستان سعودی و مصر به عنوان اعضای دائم و جدید آن به این بلوک اضافه شوند. البته آرژانتین با تغییر رئیس جمهوری این کشور و تمایل شدید وی به آمریکا این دعوت را رد کرد و عربستان سعودی نیز به دلیل روابط بسیار نزدیک خود به آمریکا فعلا پاسخی به آن نداده است.

در اجلاس سران بریکس که اکنون در کازان روسیه برقرار است، علاوه بر مباحث دلارزدایی و معرفی ارز بریکس، موضوع افزایش بیشتر اعضای گروه نیز مطرح است. گفته می شود بیشتر از ۳۰ کشور برای عضویت در بریکس درخواست داده اند اما یکی از مهمترین مخالفان گسترش بیشتر بریکس هندوستان است که اعتقاد دارد این اقدام ممکن است تصمیم گیری های آن را سخت کند، ضمن آنکه دهلی نو مخالف تبدیل بریکس به یک دشمن آشکار غرب به ویژه آمریکا است.

اندیشکده «شورای خاورمیانه در امور جهانی» در تحلیل شرایط بریکس آورده است: دلار آمریکا از دهه‌ها پیش، ارز ذخیره ارشد جهان بوده است اما تحولات تازه ممکن است بر سلطه آن چالش ایجاد کند. در ژانویه ۲۰۲۴ چهار کشور بزرگ اقتصادی یعنی مصر، ایران، عربستان سعودی و امارات متحده عربی به گروه بریکس پیوستند. این گسترش به این کشورها کمک می کند تا وابستگی خود را به دلار کاهش دهند و فرصت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری تازه‌ای پیدا کنند. همچنین انعطاف بیشتری در برابر فشارهای سیاسی و اقتصادی آمریکا خواهند داشت. اما برخی مقامات بریکس هرچند از دور شدن از دلار حمایت می‌کنند، اما رسیدن به این هدف کار ساده‌ای نیست.

دلار پس از جنگ جهانی دوم و با توافق برتون وودز در ۱۹۴۴، به ارز ذخیره اصلی جهان تبدیل شد. در آن زمان، بسیاری از کشورها ارز خود را به دلار که به طلا گره خورده بود، متصل کردند. این امر ثبات اقتصادی جهانی را رقم زد. اما در ۱۹۷۱ رئیس جمهور نیکسون استاندارد طلا را لغو کرد که نگرانی‌هایی درباره ارزش دلار ایجاد شد. این برای عربستان که از ۱۹۴۵ نفت را به دلار می‌فروخت، مهم بود. برای حمایت از دلار، عربستان با آمریکا و اوپک همکاری کرد تا نفت همچنان به دلار قیمت‌گذاری شود.

از دهه ۱۹۷۰ دلار جایگاه خود را به عنوان ارز ذخیره برتر حفظ کرده و بر تجارت و امور مالی جهانی سلطه داشته است. اوراق قرضه آمریکا هم در این دوره سرمایه‌گذاری امنی محسوب شده اند. زیرا اندازه و تنوع نظام مالی آمریکا و سهولت مبادله دلار، هزینه‌های معامله را پایین نگه می داشت و از کاربرد جهانی آن حمایت می‌کرد.

با وجود مخالفت های جدی به ویژه از سوی بریکس، این عوامل باعث شدند بسیاری از سیاستگذاران جهان، دلار را کماکان ارزی قابل اعتماد و ارزشمند بدانند.

این موسسه مطالعاتی افزود: کشورهای بریکس برای کاهش وابستگی به دلار آمریکا تلاش می کنند. چین و هند روی افزایش تقاضا برای ارزهای خود، به ویژه در بازار نفت، تمرکز کرده‌اند. چین در سال گذشته به دنبال توافق با عربستان برای خرید نفت با یوان چینی بود. هند نیز امسال با امارات توافق کرد تا قیمت‌گذاری نفت با روپیه را بررسی کند. اما عربستان و امارات نگران ریسک ارزی، هزینه‌های معامله و محدودیت تبدیل‌پذیری ارزهای غیردلاری هستند.

چندی قبل رئیس جمهور برزیل پیشنهاد ایجاد ارز واحد بریکس را برای جایگزینی دلار مطرح کرد. کشورهای بریکس یک سوم اقتصاد جهان را تشکیل می‌دهند که این ایده را جذاب می‌کند.

اما ایجاد اتحادیه پولی نیازمند هماهنگی سیاست‌های اقتصادی و افزایش شفافیت برای جلب اعتماد سرمایه‌گذاران است. اعضای بریکس با چالش‌هایی مانند ناپایداری اقتصادی، تحریم‌ها، بوروکراسی و کندی رشد روبرو هستند.

طبق این تحلیل، پیوستن کشورهایی مانند عربستان، امارات و مصر به بریکس، مشکلات ایجاد ارز مشترک را حل نمی‌کند. این کشورها یا به نفت وابسته هستند یا با بی‌ثباتی اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کنند. اگرچه اقتصاد بریکس برای سرمایه‌گذاران جذاب است، اما فاقد ثبات و شفافیت اقتصادی همانند آمریکا است.

بر این اساس، کارشناسان معتقدند به جای جایگزینی دلار با یک ارز واحد، ذخایر جهانی میان ارزهای مختلف از جمله یوان، روپیه و دلار تقسیم خواهد شد.

پایان/